Tanıma ve Tenfiz
Uyuşmazlıkların ortaya çıktıkları ülkelerin yetkilendirdiği mahkemeler tarafından çözümlendiği doğrudur, ancak günümüz dünyasında ülkeler arası uyuşmazlıklar için öngörülen çözümlerin tarafların ülkelerinde de uygulanabilmesi için bir takım düzenlemeler getirilmiştir. Uluslararası hukuk uluslararası ilişkilerde sorun yaşanmaması için bunu kabul eder. Tanıma tenfizi uygulayan yerel makamlar, hukuki şartları kendileri belirlemek kaydıyla, yurtdışında alınan kararların kendi ülkelerinde de uygulanmasını sağlayabilirler.
Yabancılık unsuru taşıyan özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerde uygulanacak hukuk; Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi, yabancı kararların tanınması ve tenfizi Milletlerarası Özel Hukuk ve Usül Hukuku Hakkında Kanununun II. Kısmının 2. Bölümü ile düzenlenmiştir.
Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de uygulanmasında, davaya konu olan karara ilişkin bir sözleşme varsa, bu sözleşmenin hükümleri uygulanır. Aksi takdirde MÖHUK hükümleri uygulanır. MÖHUK’ta açık hüküm bulunmayan hallerde HMK uygulanır.
Süreç şu şekilde işler;
Başvuru
Yabancı Mahkemelerde alınmış olan kararların Türkiye’de icrası yetkili Türk Mahkemesi kararına bağlıdır ve yetkili mahkeme asliye mahkemesidir. Başvuru usulüne uygun bir dilekçeyle yapılır ve gerekli belgelerin temin edilmesi beklenir.
İtiraz
Bölüm hükümlerine göre gerekli şartların oluşmaması veya yabancı mahkeme ilamının yerine getirilmemesi itiraz nedenidir.
Karar
Mahkeme nezdinde kısmen veya tamamen reddi veya kabulü yönünde verilen yabancı mahkeme ilamına eklenip hakim tarafından imzalanır. Bundan sonra yabancı mahkemelerce alınmış olan kararlar Türk mahkemelerince verilen ilamlar gibi işlem görür. Temyiz işlemi durdurur.
Yabancı Hakem Kararları
Kesinleşen, tarafları bağlayıcı ve icra kabiliyeti kazanan hakem kararları icra edilebilir. Şartlar çerçevesinde uygun bir yetkili mahkeme belirlenir. Yabancı hakem kararının tenfizini isteyen taraf ekinde gerekli belgelerle birlikte bir dilekçeyle başvurusunu yapar. İtiraz ilgili yasa hükümlerine göre mahkeme tarafından reddedilebilir, ispat yükü, hakkında tenfiz istenen tarafa aittir. Yabancı hakem kararlarının tanınması da tenfizine ilişkin hükümlere tâbidir.
